Aslında, gözlemledikleri olayların nedenlerini merak ederek sorgulamaları, 2–9 yaş aralığındaki çocukların en belirgin özelliklerindendir. Bu dönemde bir bilim adamı kadar meraklı olan çocuklar; araştırmaya, keşfetmeye, öğrenmeye ve yeni şeyler yaratmaya isteklidirler. Bu nedenle küçük çocuklar “doğuştan bilim insanı” olarak tanımlanmaktadır.

 

Küçük yaştan itibaren bilim insanları gibi çevrelerini ve doğayı tanımak ya da anlamak amacıyla sorular soran ve bu sorulara cevaplar bulmak için araştırmalar yapan çocuklar, okul hayatlarına elde ettikleri bu deneyimlerle başlamaktadırlar. Bilim Atölyesi etkinliklerde temel amaç, yalnızca bilgi kazandırmak değil, aynı zamanda çocuklara bireysel araştırmalarında bilimsel süreçleri kullandırarak bilimin nasıl yapılacağını uygulamalı olarak öğretmektir.

 

 “Bilim ve Bilim İnsanı Öğretim Programı” hazırlanmadan önce bilim öğretmenimiz Dr. Erdi Altun ve Doç. Dr. Vesile Yıldız Demirtaş tarafından okul öncesi ve ilkokul döneminde fen ve doğa etkinlikleri ve bilim eğitimi ile ilgili literatür taranmıştır. Buradan elde edilen bilgiler ışığında “Bilim ve Bilim İnsanı Öğretim Programı” hazırlanmıştır. Öğretim programı hazırlanırken aktif öğrenme koşullarının gerçekleşmesine dikkat edilmiştir. Buna göre çocukların öğrenme sırasında karmaşık öğretimsel işlerle (soru ve etkinliklerle) zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı, öğrenme sürecinin çeşitli yönleri ile ilgili kararlar alıp öz-düzenleme yapabileceği, gerçek nesnelerle çalışmalar planlanmıştır. 

 

Aktif öğrenme yaklaşımı ile çocukların bilimsel düşünme becerilerini geliştirmeyi de dikkate alarak öğrencilerin bilime, bilimsel düşünmeye ve bilim insanına yönelik algılarını geliştirmek amacıyla kendilerinin de sorumluluk aldığı, çıkarımlarda bulunduğu “Görünmez Resim” “Renk Dalgaları”, “Kaçışan Karabiberler Deneyi”,”Ateş Neye İhtiyaç Duyar Deneyi”, “Lav Baloncukları Deneyi”, “Gemiler Neden Batmaz Deneyi”,“Volkan Deneyi” ,“Balon Deneyi”,”Fillerin Diş Macunu Deneyi”, “Hangisi Önce Düşer Deneyi”,“Uçan Balon Deneyi”, “ Ev Yapımı Elektromıknatıs Deneyi” vb. deney ve etkinlikler yapılmaktadır. 

 

Yapılan her deney ve etkinliğin sonunda bu deney ve etkinliklerden çıkarılabilecek sonuçlar çocuklarla birlikte bulunmaktadır. Ayrıca çocuklardan her deney veya etkinlikten sonra gözlemledikleri ve akıllarında yapılandırdıkları deneyi ve sonucu resimlendirmeleri istenmektedir. Bunların yanı sıra Platon, Wright Kardeşler, Newton, Arşimet, Galileo ve Mongolfier Kardeşler gibi birçok mucidin çizgi filmler aracılığıyla ne gibi icatlar yaptıkları izletilmekte ve çocuklardan bilim insanlarının buluşlarını nasıl yaptıklarına ilişkin sonuçlar çıkarması istenmektedir. Ayrıca tüm bu etkinliklerin devamında çocuklara “çocukların sevebileceği yeni bir diş fırçası yapılsaydı bu nasıl olurdu” tarzda sorular sorularak onlardan önce bunu düşünmeleri sonra resimlendirmeleri ve sonra kendi düşünceleri ve icatlarını diğer arkadaşlarıyla karşılaştırmaları istenmektedir. Bu uygulama aktif öğrenme yöntemlerinden biri olan Tereyağ– Ekmek metoduyla gerçekleştirilmektedir.

 

BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ 

 

Bilimsel süreç becerileri, Fen bilimlerinde öğrenmeyi kolaylaştıran, öğrencilerin aktif olmasını sağlayan , kendi öğrenimlerinde sorumluluk alma duygusunu geliştiren ,öğrenmenin kalıcılığını arttıran , ayrıca araştırma yol ve yöntemleri kazandıran temel becerilerdir. Bilimsel süreç becerileri düşünme becerileridir ki onları bilgiyi oluşturmada, problemler üzerinde düşünmede ve sonuçları formüle etmede kullanırız. Bu beceriler bilim adamlarının çalışmaları sırasında kullandıkları becerilerdir. Bu önemli becerileri öğrencilere kazandırarak onları kendi dünyalarını anlamaya ve öğrenmeye muktedir kılabiliriz. Bu beceriler bilim içeriğindeki düşüncenin ve araştırmaların temelidir. Bilimsel süreç becerilerinin, geniş ölçüde aktarılabilir olduğu birçok fen disiplini için benimsenmiş ve bilim adamlarının doğru davranışlarının yansıması olduğu kabul edilmiştir. 

 

14 adet bilimsel süreç becerisi : 

Temel Beceriler 

Gözlem Yapma  

Ölçme 

Sınıflama  

Verileri Kaydetme  

Sayı ve Uzay İlişkileri 

 

Nedensel Beceriler

Önceden Kestirme  

Değişkenleri Belirleme 

Verileri Yorumlama  

Sonuç Çıkarma 

 

Deneysel Beceriler  

Hipotez Kurma  

Verileri Kullanma ve Model Oluşturma  

Deney Yapma  

Değişkenleri Değiştirme ve Kontrol Etme 

Karar Verme 

 

Bilimsel süreç becerileri bilim adamlarının bilgiye ulaşmada ve bilgiyi işlemede kullandıkları yol ve yöntemlerdir. Çocuklarda bilim adamları gibidir. Araştırma yapmaya çocuklar erken yaşlarda başlarlar. Bu araştırmalar başlangıçta oldukça tecrübesizce yapılır. Birçok çocuğun doğal merakı onları araştırma yapmaya iter. Yeni araştırma yapma çocukların doğasında zaten vardır. Öğrencilerin kullandıkları ve geliştirdikleri beceri ve süreçler bilim adamlarının çalışırken kullandıkları ile aynıdır. Bu çalışmalar doğanın işleyişini anlamak ve yaşanılır ortamlar hazırlamak için gereklidir. Bilim adamları da gözlem yapar, sınıflama yapar, ölçme yapar, sonuçlar çıkarmaya çalışırlar, hipotezler ileri sürerler ve deneyler yaparlar. 

 

Günümüzün muazzam bilgi patlaması tüm bilim dallarındaki bilgi hazinesini her geçen dakika arttırmaktadır. Sürekli değişen yeni anlayışlar ve yeni boyutların eklenmesiyle kabul edilen yeni gerçekleri ve kavramları bile güçlükle takip edilebilmektedir. Öğrencilere bilim dallarındaki bilgilerin tümünü vermemiz mümkün değildir. Buna ne ömrümüz nede imkânlarımız yeter. Bu nedenle günümüzün modern eğitim anlayışı, bilgini yanı sıra bilginin elde ediliş yöntemlerini de öğrencilere kazandırılmasına yöneliktir. 

 

Bilimsel bilgiler yeni düşüncelerin ortaya atılıp denenmesi sonucunda gelişebilir ve değişebilir. Yani bilimde bir süreklilik ilkesi vardır. Bundan dolayı öğretmenler yeni nesillere araştırmacı bir ruh kazandırmaya çalışmalıdırlar. Böylece bilimsel bilgilerin bilinen gerçeklerle doğru olduğu ve zamanla değişebileceği fikri öğrencilere aşılanmalıdır. Okullarından mezun olan tüm öğrenciler, bilimsel çalışmanın ne olduğunu bilmeli, bilimin onların kültürleri ve hayatlarıyla nasıl ilişkili olduğunun farkında olmalı ve bilimin bazı temel kavram, beceri ve davranışlarını kazanmalıdır. 

 

Bilimsel süreç becerileri fen eğitiminde en önemli kurumsal güçtür. Mesele ister felsefi olsun (örneğin bilimsel düşünme yolu) pratiğe dayalı olsun (örneğin değişken dünyada hayatta kalma stratejileri ) çözüm genellikle aynıdır. Bu nedenle bilimsel süreç becerileri ilk, orta ve lise fen programlarında kuvvetle uygulanmalıdır. Bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi öğrencilere problem çözme, eleştirel düşünme, karar verme, cevaplar bulma ve meraklarını giderme olanağı verir. 

 

Araştırma becerileri öğrencilerin sadece fen hakkında birtakım bilgileri öğrenmelerini sağlamaz, aynı zamanda bu becerilerin öğrenilmesi onların mantıklı düşünmelerine ve makul sorular sorup cevaplar aramalarına ve günlük hayatta karşılaştıkları problemleri çözmelerine yardımcı olur. Bilimsel süreç becerilerinin öğrenciler tarafından kullanılması öğrenmenin kalıcılığını arttırır. Çünkü yaparak öğrenme daha kalıcı olur. Bir Çin atasözü “ Duyarım unuturum, görürüm hatırlarım, yaparım öğrenirim “ bu duruma uygun düşer. Bir öğretmen eğitim öğretim sürecinde öğrencilerin ne kadar fazla duyusuna yönelirse o oranda etkili bir öğretim sağlanmış olur. Yaparak öğrenmede öğrenci, hemen hemen bütün duyularını kullanmış olur. Bu sayede öğrenme daha etkili, kolay ve kalıcı olmaktadır.